Ontstaan van koolmonoxide (CO)
Bij de verbranding van koolwaterstofverbindingen (zoals olie, benzine of kerosine) ontstaan als eindproducten koolzuurgas (CO2) en water (H2O), mits er voldoende zuurstof aanwezig is voor een volledige verbranding. Als daarvoor echter te weinig zuurstof aanwezig is, dan is er sprake van een onvolledige verbranding. Hierbij ontstaat er ook koolmonoxide (CO), een kleurloos, reukloos en giftig gas.
Gevaren van CO
Het probleem van CO in de lucht die ingeademd wordt, is dat CO veel makkelijker in het bloed wordt opgenomen dan zuurstof (O2). Hierdoor verdringt de CO als het ware de O2 in de ademlucht, waardoor er in het lichaam een zuurstoftekort ontstaat. Bovendien wordt de opgenomen CO moeilijk en relatief langzaam weer afgestaan, zodat het zuurstoftekort ook maar langzaam weer wordt afgebouwd. Bij lage concentraties van CO ontstaan er klachten als hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid en concentratieverlies. Bij hogere concentraties is het zelfs dodelijk. De griepachtige klachten die bij CO-vergiftiging vaak ontstaan worden zelfs door (huis)artsen vaak niet direct als CO vergiftiging herkend, wat tot levensbedreigende situaties kan leiden. In Nederland komen jaarlijks enkele honderden mensen in het ziekenhuis terecht als gevolg van CO-vergiftiging door bv. vervuilde schoorsteenkanalen of slecht onderhouden CV-installaties.
Campagne brandweer voorjaar 2018
In februari 2018 is de Nationale Brandweer een campagne gestart om mensen te wijzen op het belang van voorzorgsmaatregelen zoals het ophangen van CO-detectors en tijdig onderhoud aan verwarmingsapparaten, maar ook om (huis)artsen bewuster te maken van de risico’s van CO-vergiftiging.
CO in vliegtuigen
Ook aan boord van vliegtuigen komt CO helaas regelmatig voor, het is één van de gassen die de cabinelucht sterk verontreinigen bij een Fume Event. De lucht voor de cabine wordt afgetapt van de compressoren van de motoren. Daarbij wordt de lucht verhit tot zo’n 400ºC. Ook de (olie)verontreinigingen die in diezelfde lucht terecht komen worden tot die temperaturen verhit, waarbij onvolledige verbranding/pyrolyse optreedt en dus CO ontstaat, naast een breed scala aan andere giftige stoffen.
Zelf meten aan boord?
Waar het meten van de vele giftige verbrandingsproducten die in de cabinelucht voorkomen lastig is en specialistische apparatuur vereist, is een CO-meter goedkoop en makkelijk verkrijgbaar. En ook al zal de meting met bv. een eenvoudige, draagbare CO-meter nooit een officiële erkenning krijgen, de aangegeven waarde kan wel degelijk een aardige indruk geven van de mate van vervuiling van de cabinelucht. Men kan er immers redelijk vanuit gaan dat op momenten dat er veel CO gemeten wordt, er waarschijnlijk ook veel andere giftige stoffen aanwezig zijn.
Beschermend masker
Als men dan op momenten dat de CO-meter een hogere waarde aangeeft (wat typisch voorkomt tijdens het starten van de motoren, tijdens de start/klim en tijdens de daling/landing) een beschermend masker draagt (bv. van Cambridge Masks ), dan kan men de risico’s van verontreinigde cabinelucht toch al aardig beperken.