Hoezo vervuilde cabinelucht?
Zelfs in een nieuw, uitstekend onderhouden vliegtuig is eigenlijk altijd sprake van (weliswaar licht) vervuilde cabinelucht. Het gaat hierbij echter wel om een flink aantal zeer schadelijke stoffen, waaronder diverse Organofosfaten. Hieronder een opsomming van de belangrijkste veroorzakers van deze vervuiling. Met name de zgn.”VOCs” (vluchtige oliedeeltjes) zetten zich gemakkelijk af als een vettige laag. Hierdoor raken zowel de luchtkanalen als het cabine interieur in de loop der tijd steeds meer vervuild met schadelijke stoffen. De kans op een Fume Event neemt daarmee ook toe.
Waardoor ontstaan Fume Events?
“Fume Event” is de term die gebruikt wordt voor incidenten waarbij ernstige vervuiling van de lucht in de cabine optreedt. Tijdens een Fume Event komen plotseling veel grotere hoeveelheden schadelijke stoffen vrij. Dit gaat vaak (maar lang niet altijd!) gepaard met zichtbare rook/nevel in de cabine en/of een nare geur. De typische geur wordt vaak omschreven als “vuile sokken” of “natte hond”.
Belangrijkste veroorzakers van vervuilde cabinelucht
1) Bleed Air systeem
In alle huidige straalvliegtuigen (behalve de B787 Dreamliner) wordt de lucht voor de cabine geleverd door het zgn. Bleed Air systeem. Door dit systeem komen diverse schadelijke stoffen gemakkelijk in de cabine terecht, zoals:
1.1 Motorolie
De motorolie die in straalmotoren gebruikt wordt bevat diverse chemische toevoegingen waaronder 3-5% organofosfaten zoals Tricresylfosfaat. Deze stoffen behoren tot de giftigste chemische verbindingen die we kennen. Inademing van organofosfaten is zeer schadelijk voor de gezondheid.
1.2 Hydraulische olie
Ook de olie in de hydraulische systemen bevat diverse (zeer) giftige stoffen waaronder TBP (Tributylfosfaat). En ook deze stoffen komen bv. door lekkage of overvulling in de cabine terecht.
1.3 Koolmonoxide
De gebruikte Bleed Air wordt in de compressor tot zo’n 400º C verhit. Daarbij treedt onvolledige verbranding op van aanwezige oliedeeltjes en ontstaat ook koolmonoxide.
2) De-icing Fluids
De-icing fluids worden ’s winters gebruikt om het vliegtuig sneeuw- en ijsvrij te maken. Dat is nodig omdat anders de vliegprestaties verslechteren. Als deze vloeistof te dicht bij de luchtinlaten van de APU of de motoren gespoten wordt, komen ze vervolgens ook via de air conditioning in de cabine terecht.
3) Insecticiden
Sommige landen eisen van luchtvaartmaatschappijen dat in de cabine van het vliegtuig met insecticiden gespoten wordt. Dat gebeurt soms al voordat de passagiers instappen, maar soms ook tijdens de vlucht. Deze gifstoffen leveren ook weer een belangrijke bijdrage aan de verontreiniging van de lucht en het cabine interieur.
4) APU
De zgn. Auxiliary Power Unit (APU) is een kleine turbinemotor achterin het vliegtuig. Deze levert op de grond elektriciteit voor de boordsystemen en lucht voor de airconditioning, zo lang de motoren niet draaien. De APU is regelmatig de veroorzaker van vervuilde lucht in de cabine. Dat komt bv. door lekkage van motor- of hydraulische olie, of bv. doordat er teveel olie wordt bijgevuld.